AUTORSKI PROGRAM NAUCZANIA PLASTYKI DLA KLAS IV-VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ Małgorzata Zawadzka: „Patrzę i widzę”. Wstęp Program ten ma typową budowę programów przeznaczonych dla szkoły podstawowej. Zawiera szczegółowe cele kształcenia i wychowania, materiał nauczania, opis metod osiągania celów oraz założone osiągnięcia uczniów. Z mojej praktyki nauczania plastyki wynika, iż uczniowie wchodzący w trzyletni cykl nauczania przedmiotowego oczekują wymiernych korzyści tzn. chcą się nauczyć rysować i malować. Wychodząc naprzeciw tym oczekiwaniom stworzyłam program w znacznej części oparty na pracy z natury. Czas na zbudowanie warsztatu rysownika i malarza. Zaczynamy od obserwacji najprostszych brył i rysowania ich z uwzględnieniem kierunków, proporcji i światłocienia. Równocześnie wprowadzam zagadnienia kompozycji, pojęcia: faktura, refleks, blik, cień rzucony itp.. Analizuję obiekt ustawiony do obserwacji oraz pokazuję rysunki własne, innych uczniów wcześniej realizujących podobny temat oraz reprodukowane rysunki uznanych artystów. Podstawą tak prowadzonych lekcji jest obserwacja, praca z natury, a więc dążenie do realizmu. Jednak na każdym kroku podkreślam prawo młodego twórcy do indywidualizmu. Pragnę w ten sposób przełamać schematyzm charakterystyczny dla działań plastycznych dzieci w tym wieku.
CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA SZKOŁA PODSTAWOWA KLASY IV-VI ( PLASTYKA) Głównym celem nauczania plastyki jest dbałość o harmonijny rozwój ucznia oraz wspomaganie procesu nauczania przedmiotowego poprzez zwrócenie uwagi na rolę obserwacji (percepcji ukierunkowanej), kształcenie umiejętności skupiania uwagi na przedmiocie obserwacji. Zdobywanie przez uczniów umiejętności analizowania i syntetyzowania, organizowania i planowania oraz szukania sposobów rozwiązania zamysłu twórczego. Celem tak prowadzonych zajęć jest przygotowanie uczniów do świadomego uczestnictwa i odbioru wydarzeń artystycznych i kulturalnych.
Szczegółowe cele i zadania: - rozwijanie percepcji- dostrzeganie i odbiór, analizowanie i syntetyzowanie obiektów, rozumienie i przeżywanie wartości wizualnych środowiska przyrodniczego, technicznego i kulturalnego oraz treści w nich zawartych; - kształtowanie postawy odpowiedzialności twórcy za dzieło i jego przekaz, zawarte w nim treści; - wyrażanie siebie poprzez własną kreację- chronienie własnego indywidualizmu; - prawda przekazu: to jest takie, takim to widzę; - autoocena- zadowolenie albo niepokój twórczy, dążenie do doskonalenia się, przełamywanie oporów w sytuacji początkowych niepowodzeń; - kultura odbioru twórczości innych, prawo do wyrażania własnych sądów popartych analizą, uzasadnieniem: podoba mi się, bo..., nie podoba mi się, dlatego, że... - umiejętność organizowania otoczenia- wystrój wnętrza, gazetki, ekspozycje z uwzględnieniem zasad prawidłowej kompozycji, estetycznie; - kształcenie umiejętności organizacji pracy i celowego doboru metod w działaniach plastycznych; - zaznajomienie z wybranymi zagadnieniami z zakresu sztuki z jednoczesnym kształtowaniem postawy szacunku i opieki wobec obiektów kultury; - wyrabianie umiejętności realizowania kontaktów ze sztuką w życiu codziennym poprzez wycieczki do muzeów, galerii, na koncerty itp.; - wiązanie treści i form działań plastycznych z całym programem kształcenia szkolnego, z życiem codziennym środowiska i wydarzeniami ogólnospołecznymi.
MATERIAŁ NAUCZANIA
Forma OGÓLNE POJĘCIA TWORZĄCE WARSZTAT MALARZA I RYSOWNIKA · Pojęcie kreski jako środka wypowiedzi artystycznej i technicznej, rodzaje kreski, możliwość jej zestawiania · Wiadomości o kompozycji, jej rodzaje: zamknięta, otwarta, statyczna, dynamiczna, symetryczna, asymetryczna · Kompozycja w technice, literaturze, muzyce, plastyce Pojęcie proporcji i równowagi, faktury, rytmu, kontrastu w sztuce, technice i przyrodzie · Pojęcie barwy: podstawowe i pochodne, czyste i złamane, ciepłe i zimne, kontrasty barwne · Jakość i nasycenie barw, jasność, barwy zgaszone · Relatywizm barw, dominanta, gama barwna · Wartość ekspresyjna barwy · Przestrzenne i symboliczne działanie koloru · Barwa lokalna i intencjonalna · Pojęcie waloru: walor barwny, monochromatyczny, walor linii, plam, płaszczyzn · Pojęcie kontrastu: linii, plam, kierunków, wielkości, światła, faktur, kształtów brył · Podstawowe wiadomości o formie litery, kompozycja liternicza
NA CZYM POLEGA PRACA RZEŻBIARZA, CO SKŁADA SIĘ NA JEGO WARSZTA
· Ażur w rzeźbie, odlew, materiały różne · Addycyjność- tworzenie przez dodawanie, dostawianie, doklejanie- przykłady instalacji metalowych, papierowych · Redukcja- odejmowanie, rzeźbienie w bloku materiału- odwołanie się do przykładów wielkiej twórczości w kamieniu i drewnie · Rzeźba a płaskorzeźba
SPECYFIKA TWÓRCZOŚCI GRAFICZNEJ
· Wypukłodruk: linoryt, drzeworyt, stemple · Wklęsłodruk- techniki metalowe · Druk płaski: monotypia · Grafika komputerowa · Litera- podstawowe wiadomości o formie litery, kompozycja liternicza
PODSTAWOWE WIADOMOŚCI O ARCHITEKTURZE
· Podstawowe wiadomości o stylach: romanizm, gotyk, renesans, barok, klasycyzm, budownictwo współczesne · Dominacja, harmonia w architekturze · Symetria, asymetria w architekturze · Surowość i ascetyzm- wybujałość, dekoracyjność · Zależność formy od funkcji
Treść · Forma i treść dzieła sztuki, wartość formy i treści ( oglądanie reprodukcji, filmów) · Rola sztuki w życiu jednostki i społeczeństwa: społeczna i kulturotwórcza, reklamowa, polityczna i ideologiczna oraz jako wyraz przeżyć i dążeń człowieka ( udział w wystawach i wydarzeniach artystycznych ). · Trwałe wartości sztuki: pokazywanie przeszłości, kreowanie przyszłości ( zwiedzanie muzeów- sztuka dawna, wystawy ultranowoczesne np. targi techniczne, wystawy kreatorów mody- relacje filmowe z takich wydarzeń ). · Korelujące treści muzyki i plastyki, literatury i plastyki ( barwne opisy literackie, nastrój, ton w utworach muzycznych). · Wyszczególnianie i przedstawianie wiedzy o dziedzinach plastyki. · Wykazywanie podobieństw i różnic pomiędzy plastyką i techniką, plastyką i przyrodą, twórczością i pracą, ekspresją plastyczną i zabawą. · Przekazywanie wiadomości o różnych dziedzinach i funkcjach sztuki: plastyki, literatury, muzyki, filmu i teatru. · Wybrane zagadnienia z zakresu sztuki: Egipt, Grecja, Rzym, średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, realizm. · Sylwetki wybitnych artystów polskich i światowych.
Tematyka · Rysunek światłocieniowy brył podstawowych jako uproszczonych elementów budujących otoczenie ( w nawiązaniu do metody Cezanne’a – prekursora kubizmu). · Martwa natura z 2, 3- elementów- światłocień- studium rysunkowe. · Martwa natura złożona, wieloelementowa z przedmiotami krągłymi – światłocień, studium rysunkowe. · Martwa natura – zagadnienia barwy: zimne, ciepłe, czyste i złamane, podstawowe i pochodne, kontrast barwny. · Martwa natura – rozwiązywanie problemu zmiany pod wpływem oświetlenia ( cień własny, cień rzucony) – rysunek studyjny. · Martwa natura – rozwiązywanie problemu zmiany pod wpływem sąsiedztwa – relatywizm barwny – malarstwo, farby plakatowe. · Martwa natura – rozwiązywanie problemu zmiany pod wpływem interpretacji – kolor intencjonalny – radość i smutek wyrażane kolorem. Malarstwo. · Iluzja kształtu, przestrzeni, ruchu – rozwiązywanie problemu skrótów i pozornych zmian kształtów przedmiotów – rysunek z natury. · Transformacja plastyczna tekstów literackich, utworów muzycznych, filmów, spektakli – kompozycja w integracji z poezją i prozą. · Interpretacja postaci ludzkiej – zwrócenie uwagi na proporcje, kształty, wielkości – rysunek. · Postać ludzka z obserwacji – plama barwna jako podstawowy środek budowy obrazu, którego głównym, ( ale nie jedynym) elementem jest postać ludzka. Malarstwo. · Oglądanie dzieł wielkich mistrzów malarstwa pod kątem obserwacji rozwiązań formalnych np. bogactwa faktury, ciekawej kompozycji itp.. · Analizowanie otoczenia – pejzaż. Malowanie w plenerze. · Wykonywanie kompozycji przestrzennych z różnych opakowań. · Wykonanie rzeźby przez odejmowanie ( w mydle) np. głowa. · Rzeźbienie przez dodawanie ( plastelina, glina, masa plastyczna) np. głowa. · Wykonanie kompozycji tematycznej na płaszczyźnie z użyciem różnych technik plastycznych. · Wykonanie kompozycji abstrakcyjnej na płaszczyźnie z zastosowaniem określonych środków plastycznych: linii, plam, kolorów, układów płaszczyzn, faktur, kształtów itp.. · Zbiorowe próby różnego odczytywania dzieł plastycznych – dyskusja. · Portret w rysunku, malarstwie, fotografii, rzeźbie. · Sceny rodzajowe np. Ostatnia wieczerza Leonarda da Vinci. · Sceny batalistyczne z zastosowaniem techniki cllage’u bądź montowane komputerowo.
ZAŁOŻONE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA
Po zakończeniu 2- letniego cyklu zajęć z plastyki ( tak zaplanowano w naszej szkole nauczanie plastyki w klasach IV-VI) uczeń powinien: - znać podstawowe pojęcia dotyczące środków plastycznych i umieć z nich korzystać oraz samodzielnie dobierać do potrzeb wyrazowych; - mieć wiedzę z zakresu sztuki: starożytności, średniowiecza, renesansu, baroku, klasycyzmu w wybranym zakresie; - odróżniać budownictwo typowe dla poszczególnych stylów; - znać przykłady dziedzictwa kultury materialnej polskie i światowe; - umieć wymienić niektórych artystów polskich i światowych; - rozróżniać dziedziny plastyki: architekturę, rzeźbę, malarstwo, grafikę, inscenizację; - dostrzegać różnice i podobieństwa w otoczeniu człowieka pomiędzy sztuką i techniką, sztuką i przyrodą; - umieć analizować obserwowany obiekt i próbować syntetyzować go; - projektować i wykonywać kompozycje płaskie i przestrzenne: dekoracje okolicznościowe, rzeźby, zaproszenia, wywieszki, albumy, napisy informacyjne itp.; - Korzystać z recenzji, bibliografii i słowników dotyczących sztuki i technik plastycznych; - Posługiwać się słownikiem terminów plastycznych; - Znać kryteria wartościowania dzieł sztuki- analiza dzieła; - Znać niektóre zjawiska sztuki współczesnej; Być zorientowanym w twórczości artystów regionalnych, znać zabytki swojego regionu.
SPOSÓB OSIĄGANIA CELÓW „ Patrzę i widzę” - Obserwacja przedmiotu, szczegółowa analiza: relacje wielkościowe, barwne, wyszukiwanie podobieństw ( kształtu, koloru), różnic; - świadoma decyzja o zakomponowaniu obiektu obserwacji na swojej pracy; - konsekwencja w doborze środków plastycznych podczas realizowania zadania; - rozwiązywanie problemów kolorystycznych, faktury, waloru, kontrastu, rytmu, proporcji, ujęcia przestrzeni, kompozycji; - interpretacja tego samego modela w różnych materiałach, poszukiwanie własnej koncepcji przedstawienia modela; - przedstawienie ruchu i proporcji postaci ludzkiej; - przedstawianie własnych nastrojów i przeżyć w tematach sugerowanych np.: smutek, radość, moje niepowodzenie; - wycieczki do różnych instytucji kulturalnych; - analiza prac plastycznych; - próby wartościowania prac i dzieł; - zbieranie reprodukcji, tekstów o sztuce, ciekawych okazów przyrodniczych ( korzeni, kamieni, kory itp.; - wykonywanie kostiumów, stylizacji- przeniesienie w czasie np.: Na dworze Ludwika XIV, Średniowieczne księżniczki i rycerze; - wykonywanie strojów współczesnych, bądź fragmentów strojów np. kapeluszy – i ich prezentacja; - zabawka- jej funkcja i walory estetyczne- projektowanie i wykonanie zabawki; - wykonywanie przedmiotów ozdobnych w związku ze świętami i uroczystościami ( stroiki świąteczne, zdobienie jajek itp.); - konfrontowanie swoich osiągnięć z osiągnięciami innych poprzez udział w konkursach i wystawach na terenie szkoły i poza szkołą.
|